Choroby zawodowe nauczycieli: Definicja, rozpoznanie i odszkodowanie

Nauczyciele narażeni są na wiele ryzyk zdrowotnych związanych z ich zawodem. Wśród nich, choroby zawodowe nauczycieli, zwłaszcza zaburzenia głosu, stają się coraz bardziej powszechne. W tym artykule przyjrzymy się definicji, rozpoznawaniu oraz możliwości otrzymania odszkodowania za choroby zawodowe nauczycieli.

Definicja choroby zawodowej

Według Kodeksu Pracy, choroba zawodowa to choroba wymieniona w wykazie chorób zawodowych, która została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub w związku ze sposobem wykonywania pracy. Należy zaznaczyć, że nie każda dolegliwość nabyta przez nauczyciela będzie mogła być uznana za chorobę zawodową. Aby tak się stało, schorzenie musi:

• mieć związek z wykonywaną pracą,
• zostać spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, lub powstać w wyniku wykonywania pracy,
• być wymienione w wykazie chorób zawodowych.

Choroby zawodowe nauczycieli

Wśród nauczycieli najczęściej występują przewlekłe choroby narządu głosu. Szacuje się, że rocznie u około trzystu nauczycieli stwierdza się tego typu chorobę zawodową. Najczęściej diagnozowane są u nauczycieli planujących przejście na emeryturę⁴.

Przewlekłe choroby narządu głosu

Przewlekłe choroby narządu głosu są powszechnym zagrożeniem zawodowym związanym z nauczaniem w szkole. Intensywne wymagania głosowe zawodu, w tym mówienie przez długi czas czy też głośne mówienie z uwagi na nadzorowanie dużych grup, czasami w pomieszczeniach o słabej akustyce i / lub przy hałasie w tle, to tylko niektóre z problemów, z którymi zmaga się każdego dnia omawiana grupa zawodowa.

Inne choroby zawodowe nauczycieli

Poza przewlekłymi chorobami narządu głosu, nauczyciele mogą cierpieć również na inne choroby zawodowe. Mogą to być między innymi schorzenia narządu słuchu, przy czym aby mogły one zostać uznane za choroby zawodowe, muszą spełniać wymienione wcześniej kryteria.

Rozpoznawanie choroby zawodowej

Rozpoznawanie choroby zawodowej może nastąpić zarówno w okresie zatrudnienia w narażeniu zawodowym, jak również po zakończeniu pracy na stanowisku, na którym to narażenie występowało. Warunkiem koniecznym do stwierdzenia choroby zawodowej jest kumulatywne zaistnienie przesłanek:

• Rozpoznanie choroby zawodowej dokonane przez lekarza posiadającego wymagane kwalifikacje do orzekania w zakresie chorób zawodowych,
• Istnienie zagrożenia zawodowego w miejscu pracy.

Wykaz chorób zawodowych nauczycieli

Wykaz chorób zawodowych wraz z okresem, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym, stanowi załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych.

Przewlekłe choroby narządu głosu w wykazie chorób zawodowych

Pozycja 15 wykazu zawiera przewlekłe choroby narządu głosu, zdefiniowane jako „Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat”. Wymienione są tu:

• guzki głosowe twarde,
• wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych,
• niedowład mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią.

Dla wszystkich trzech jednostek chorobowych wskazano 2 lata jako okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym.

Odszkodowanie za choroby zawodowe nauczycieli

Nauczyciele mają prawo do odszkodowania za choroby zawodowe. Jeżeli zostanie stwierdzone, że choroba, na którą cierpi nauczyciel, jest chorobą zawodową, może on liczyć na odszkodowanie za utratę zdrowia.

Zapobieganie chorobom zawodowym nauczycieli

Nauczyciele powinni zwracać szczególną uwagę na dbanie o swój głos i zdrowie ogólnie. Poniżej znajdują się niektóre zalecenia, które mogą pomóc w zapobieganiu chorobom zawodowym:

• Odpowiednie nawadnianie organizmu – zaleca się picie od 6 do 8 szklanek wody dziennie. Należy unikać spożywania nadmiernych ilości kofeiny, która jest uważana za czynnik odwadniający.
• Unikanie uporczywego kaszlu i czyszczenia gardła – zamiast tego zaleca się przełykanie, ziewanie lub spokojne, wolne oddychanie przez nos.
• Oddychanie torem żebrowo-brzusznym.
• Odpoczynek – zaleca się co najmniej 30 minut w ciągu dnia bez mówienia.
• Unikanie krzyków i dopasowanie głośności głosu do sytuacji.
• Używanie zestawów wzmacniających podczas mówienia na zewnątrz lub w dużej przestrzeni.
• Próba zastosowania strategii niewerbalnych w celu przyciągnięcia uwagi uczniów lub zarządzania zachowaniem.
• Udzielanie instrukcji niewielkiej liczbie dzieci, które mają obowiązek poinformować resztę klasy⁵.
• Usadzenie uczniów w taki sposób, aby ci, którzy mogą wymagać dodatkowej uwagi, byli z przodu⁵.

Podsumowanie

Choroby zawodowe nauczycieli, zwłaszcza zaburzenia głosu, stają się coraz bardziej powszechne. Ważne jest, aby nauczyciele byli świadomi ryzyka i robili wszystko, co w ich mocy, aby zapobiegać takiemu stanowi. Przede wszystkim powinni zwracać uwagę na odpowiednie nawadnianie organizmu, unikać uporczywego kaszlu i czyszczenia gardła, oddychać torem żebrowo-brzusznym, odpoczywać, unikać krzyków i dopasowywać głośność głosu do sytuacji, używać zestawów wzmacniających podczas mówienia na zewnątrz lub w dużej przestrzeni, stosować strategie niewerbalne, udzielać instrukcji niewielkiej liczbie dzieci oraz usadzać uczniów w taki sposób, aby ci, którzy mogą wymagać dodatkowej uwagi, byli z przodu.