Nasi partnerzy:
Wybierz swój wymarzony kierunek i spełnij marzenia o awansie, nowym etapie kariery czy zmianie ścieżki zawodowej!
Dzięki IRE zwiększysz swoje szanse na rynku pracy, zdobędziesz praktyczną wiedzę
i cenne kwalifikacje
zawodowe.
Nie zwlekaj z decyzją. Zapisz się już dziś.
Karta Nauczyciela to akt prawny regulujący najważniejsze aspekty pracy nauczycieli w Polsce – od wynagrodzenia, przez czas pracy, po urlopy i świadczenia emerytalne. W tym artykule znajdziesz odpowiedź na pytanie: co zawiera Karta Nauczyciela i co dokładnie reguluje. Przygotowaliśmy 10 kluczowych faktów, które pomogą Ci zrozumieć znaczenie tej ustawy dla zawodu nauczyciela – zarówno w szkołach publicznych, jak i niepublicznych.
Karta Nauczyciela to ustawa z dnia 26 stycznia 1982 roku, która wprowadza szczególne regulacje dotyczące zatrudnienia, wynagradzania oraz rozwoju zawodowego nauczycieli zatrudnionych w publicznych jednostkach systemu oświaty. Jej celem było stworzenie spójnego i chroniącego prawa pracownicze systemu, który zabezpieczałby interesy zawodowe pedagogów.
Od momentu jej uchwalenia Karta była wielokrotnie nowelizowana – ostatnia większa zmiana miała miejsce w 2022 roku, kiedy to m.in. skrócono ścieżkę awansu zawodowego i uproszczono system oceny pracy.
Karta Nauczyciela dotyczy przede wszystkim:
Co właściwie daje nauczycielowi karta nauczyciela? Karta Nauczyciela to nie tylko zbiór zapisów prawnych – to dokument, który kształtuje codzienność pracy pedagogów w polskich szkołach. Określa zarówno obowiązki nauczycieli, jak i ich prawa oraz przywileje. Poniżej przedstawiamy Kartę Nauczyciela w pigułce, czyli najważniejsze obszary, które reguluje ustawa.
Zgodnie z art. 6 ustawy, nauczyciel ma obowiązek realizować zadania dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, a także współpracować z rodzicami i środowiskiem lokalnym. Równocześnie Karta zapewnia nauczycielom prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, ochrony zdrowia i wolności wyrażania poglądów pedagogicznych.
Karta w art. 30–35 określa zasady ustalania wynagrodzenia nauczycieli – w tym wysokość wynagrodzenia zasadniczego, dodatków (motywacyjnych, za wysługę lat, funkcyjnych), a także nagród jubileuszowych i odpraw. Co więcej, nauczycielom przysługuje tzw. trzynastka, czyli dodatkowe wynagrodzenie roczne.
Ścieżka awansu zawodowego nauczyciela została uproszczona i obecnie obejmuje etapy:
Każdy etap wymaga spełnienia określonych kryteriów formalnych, przeprowadzenia oceny pracy i zdania egzaminu przed komisją.
Zgodnie z art. 42, tygodniowy wymiar czasu pracy nauczyciela wynosi maksymalnie 40 godzin, z czego od 18 do 30 godzin stanowi tzw. pensum dydaktyczne. Resztę czasu należy przeznaczyć m.in. na przygotowanie się do zajęć, sprawdzanie prac uczniów i zebrania z rodzicami.
To, co gwarantuje Karta Nauczyciela, to m.in. pełnopłatne urlopy wypoczynkowe, trwające tyle, co przerwy wakacyjne (czyli nawet do 8 tygodni). Co więcej, po 7 latach pracy nauczyciel może skorzystać z urlopu dla poratowania zdrowia, trwającego maksymalnie rok.
Każdy nauczyciel podlega okresowej ocenie pracy przez dyrektora szkoły, a jej wynik może mieć wpływ na dalszy awans i przyznanie dodatków. Ocena uwzględnia m.in. skuteczność dydaktyczną, współpracę z rodzicami oraz wyniki uczniów.
Nauczyciel pełniący obowiązki służbowe korzysta, o czym mówi Karta Nauczyciela, z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych. Zniewaga lub naruszenie nietykalności nauczyciela w trakcie wykonywania pracy skutkuje odpowiedzialnością karną sprawcy.
Zwolnienie nauczyciela mianowanego możliwe jest wyłącznie w ściśle określonych sytuacjach (np. likwidacja etatu, negatywna ocena pracy). W przypadku niezgodnego z ustawą rozwiązania umowy nauczyciel ma prawo odwołać się do sądu pracy.
Nauczyciele mogą przejść na emeryturę zgodnie z ogólnymi przepisami lub – przy spełnieniu określonych warunków – skorzystać z wcześniejszej emerytury nauczycielskiej (tzw. świadczenia kompensacyjne).
Karta Nauczyciela wspiera nauczycieli w ciągłym podnoszeniu kwalifikacji. Mogą oni korzystać z urlopów szkoleniowych, dofinansowania szkoleń oraz obowiązkowego doskonalenia zawodowego, np. przez studia podyplomowe dla nauczycieli.
Co daje karta nauczyciela? Oprócz zapisów o obowiązkach zawodowych, Karta Nauczyciela zawiera szereg przywilejów, które stanowią formę ochrony i wsparcia dla nauczycieli. Są nimi:
Wiesz już, co zawiera i o czym jest Karta Nauczyciela – to kompleksowy akt prawny, który od ponad 40 lat reguluje status zawodowy nauczycieli w Polsce. Określa zarówno obowiązki, jak i przywileje, chroniąc nauczycieli przed wypaleniem zawodowym, oferując jasną ścieżkę awansu i stabilność zatrudnienia.
Zastanawiasz się, czy Karta Nauczyciela obowiązuje w szkołach prywatnych i społecznych? Odpowiedź brzmi: nie. Karta dotyczy wyłącznie nauczycieli zatrudnionych w publicznych jednostkach systemu oświaty. W szkołach niepublicznych nauczyciele zatrudniani są zazwyczaj na podstawie Kodeksu pracy, co oznacza inne zasady dotyczące wynagrodzenia, urlopów czy zwolnień.
Chcesz lepiej zrozumieć prawo oświatowe i rozwijać swoje kompetencje jako nauczyciel? W IRE – Instytucie Rozwoju Edukacji – oferujemy studia podyplomowe dla nauczycieli, które pomogą Ci zdobyć nowe kwalifikacje i zrozumieć przepisy rządzące polskim systemem edukacji.
