To ostatnia chwila na zapis. Rekrutacja trwa do 21 listopada lub do wyczerpania miejsc. Każdy słuchacz otrzyma licencję do aplikacji IPET+, dzięki której oszczędzi aż 90% czasu na wypełnianiu dokumentacji.
Zapisz się
To ostatnia chwila na zapis. Rekrutacja trwa do 21 listopada lub do wyczerpania miejsc. Każdy słuchacz otrzyma licencję do aplikacji IPET+, dzięki której oszczędzi aż 90% czasu na wypełnianiu dokumentacji.
Zapisz się
Afazja to zaburzenie komunikacji językowej wynikające z uszkodzenia ośrodków mowy w mózgu. Choć zaburza mechanizmy języka, rozumowanie i potencjał intelektualny mogą pozostawać prawidłowe. W szkole osoby z afazją mogą uzyskiwać słabe wyniki na sprawdzianach oraz zmagać się z trudnościami w formułowaniu wypowiedzi czy dzieleniem się swoją wiedzą. Czym jest afazja, jak się ją diagnozuje oraz czy można ją wyleczyć? Dowiesz się tego z poniższego artykułu.
W ujęciu klinicznym afazja to zespół zaburzeń rozumienia i/lub produkcji mowy wynikający z dysfunkcji ośrodkowego układu nerwowego. U dorosłych pojawia się zwykle po udarze, urazie czaszkowo-mózgowym, guzie lub zapaleniu mózgu. U dzieci natomiast najczęściej występuje wariant o wczesnym początku, określany jako afazja rozwojowa. W tym wypadku profil trudności obejmuje słuchanie ze zrozumieniem, gramatykę, nazywanie, czytanie i pisanie.
Chorobami, które współtowarzyszą afazji, mogą być m.in. zespół Downa, padaczka, wcześniactwo, zaburzenia funkcji wykonawczych, a u dorosłych również czynniki naczyniowe. Afazja wpływa na mówienie i rozumienie, ale sama w sobie nie definiuje potencjału intelektualnego. Wymaga dostosowań językowych i środowiskowych, a nie obniżenia wymagań merytorycznych.
Rodzaje afazji opisuje się na różne sposoby – przez mechanizm (zaburzenia nadawania lub rozumienia), lokalizację w mózgu, a także okres życia, w którym się pojawia.
To zaburzenie językowe o wczesnym początku, które nie wynika wyłącznie z deficytów słuchu, upośledzenia intelektualnego czy braku stymulacji. Dziecko ma trudności z rozumieniem złożonych poleceń, budową zdań, nazywaniem i opanowaniem systemu gramatycznego. W szkole objawia się kłopotami z czytaniem ze zrozumieniem, dyktandami oraz wypowiedziami ustnymi. Co to jest afazja rozwojowa z perspektywy nauczyciela? To trwały profil potrzeb edukacyjnych, który wymaga dostosowania form pracy i współpracy z neurologopedą oraz psychologiem.
Uczeń wie, co chce powiedzieć, lecz mowa jest spowolniona, urywana, z błędami gramatycznymi. Słownictwo bywa ubogie, a wypowiedzi krótkie. Rozumienie zazwyczaj jest lepsze niż mówienie. W pytaniach egzaminacyjnych uczeń często rozpoznaje prawidłową odpowiedź, ale nie potrafi jej płynnie sformułować. Co to jest afazja ruchowa w praktyce? To bariera „wyjścia” słowa, a nie brak myśli.
Mowa jest płynna, ale zniekształcona – osoba z afazją czuciową często używa neologizmów, zniekształca słowa i udziela odpowiedzi nieadekwatnych do pytania. Główny problem dotyczy rozumienia mowy. Polecenia „weź zeszyt z polskiego i otwórz na stronie 45” mogą okazać się nieczytelne. Uczeń bywa aktywny werbalnie, ale jego wypowiedzi odbiegają od tematu rozmowy.
Objawy tej afazji to znaczne trudności w nadawaniu i rozumieniu. W szkole wymaga to maksymalnego uproszczenia komunikatów, materiałów wizualnych i alternatywnych form odpowiedzi.
Najbardziej dokuczliwy jest brak nazwy dla znanego pojęcia („to do pisania… no… ten…”). Uczeń sięga po opis zamiast precyzyjnego słowa. Testy słownikowe i zadania otwarte bywają zaniżone względem faktycznej wiedzy.
Zaburzone jest powtarzanie – nawet krótkie frazy sprawiają trudność, co utrudnia klasyczne ćwiczenia pamięciowe i powtórki.
W szkolnej praktyce rzadko spotyka się „czyste” rodzaje afazji. Zazwyczaj jej profil bywa mieszany, dlatego opis funkcjonowania ucznia powinien opierać się na obserwacji w wielu sytuacjach oraz na wynikach badań specjalistycznych.
Jak i kto diagnozuje afazję? To proces zespołowy, któremu przewodniczy neurologopeda (często po ukończonych studiach podyplomowych z neurologopedii) we współpracy z neurologiem dziecięcym, psychologiem, i w razie potrzeby, audiologiem oraz okulistą.
Szkoła w tym wypadku odgrywa ogromną rolę, ponieważ próbki wytworów pisemnych i nagrania krótkich wypowiedzi pomagają specjalistom uchwycić wzorzec trudności. Diagnoza najczęściej odbywa się według poniższego schematu:
Nauczyciel wspiera proces poprzez krótkie, jednoznaczne polecenia, wykorzystywanie piktogramów, podział zadań na etapy oraz alternatywne formy odpowiedzi (np. wybór z podanych możliwości, mapa pojęć).
W praktyce edukacyjnej, pytanie, co to jest afazja u dzieci, pojawia się zazwyczaj wtedy, kiedy uczeń lepiej radzi sobie z treścią lekcji, niż z wyrażaniem własnych myśli. Rodzice i nauczyciele powinni zwracać uwagę przede wszystkim na:
Pytanie o rokowanie pojawia się zawsze i dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych. Czy afazja może się cofnąć? Poprawa jest oczywiście możliwa, ale tempo i zakres zmian w dużej mierze zależą od etiologii, wieku, plastyczności mózgu, czasu rozpoczęcia terapii oraz systematyczności pracy.
U dorosłych poprawa po udarze bywa największa w pierwszych miesiącach, a później wymaga ukierunkowanej rehabilitacji. A czy u dzieci afazja jest wyleczalna? Faktycznie u młodszych osób częściej obserwuje się znaczną poprawę funkcjonowania językowego, zwłaszcza jeśli terapia rozpoczęła się wcześnie i współgra z edukacją.
W praktyce szkolnej zamiast terminu „wyleczenie” częściej mówi się o planowaniu celów funkcjonalnych, czyli zrozumieniu instrukcji, szukaniu alternatywnej formy odpowiedzi, rozszerzaniu słownika szkolnego oraz strategiach kompensacyjnych. Tu tworzy się most do działania i terapii, o której więcej można przeczytać w artykule: Jak pracować z dzieckiem z afazją?
Afazja to zaburzenie, które rodzi wiele pytań. Poniżej zebrano odpowiedzi na te zadawane najczęściej.
Afazja mowy to zaburzenie systemu językowego, które wpływa na rozumienie, produkcję mowy, nazywanie, czytanie i pisanie. Nie oznacza braku wiedzy. Uczeń często rozumie temat, ale język nie nadąża za myślą.
Afazja ruchowa to jeden z rodzajów afazji, w którym problem dotyczy głównie mówienia. Wypowiedzi są krótkie, wysiłkowe, często niegramatyczne, przy relatywnie lepszym rozumieniu. Uczeń potrzebuje czasu na odpowiedź oraz możliwości zaznaczenia wyboru bez konieczności długiej wypowiedzi.
Część objawów może zmniejszyć się w wyniku plastyczności mózgu oraz terapii neurologopedycznej. Zwykle potrzebny jest długofalowy plan z celami edukacyjnymi i komunikacyjnymi. Nawet jeśli pełny powrót do normy nie nastąpi, strategie kompensacyjne pozwalają efektywnie funkcjonować w klasie.
Wypełnij formularz i pobierz katalog studiów
