Jak pracować z uczniem z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi (OCD)?

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne u dzieci to temat, który coraz częściej pojawia się wśród rodziców i nauczycieli. Objawy OCD mogą znacząco utrudniać codzienne życie dziecka, jeśli chodzi o obowiązki szkolne, budowanie relacji rówieśniczych, czy radzenie sobie z emocjami. Z tego artykułu dowiesz się, co to jest OCD, jakie ma konsekwencje i jak pracować z uczniem z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi.

Co to są zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne?

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) to rodzaj zaburzeń lękowych, w których dziecko zmaga się z natrętnymi myślami (obsesjami) oraz koniecznością wykonywania określonych czynności (kompulsji). Obsesje powodują silny dyskomfort, a wykonywanie kompulsji daje chwilową ulgę. W praktyce oznacza to, że uczeń może np. wielokrotnie sprawdzać, czy zamknął zeszyt, czy poprawnie zapisał odpowiedź lub, czy jego długopis leży w odpowiednim miejscu. 

Warto podkreślić, że OCD nie jest przejawem uporu czy niepożądanym nawykiem – to poważne zaburzenie, które wymaga zrozumienia i adekwatnego wsparcia. W przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych objawy, które są nieleczone, mogą doprowadzić do trudności w nauce dziecka, wycofania społecznego, a nawet pogorszenia samooceny.

OCD u dzieci – objawy 

Rozpoznanie OCD u dzieci bywa trudne, ponieważ wiele objawów może być mylonych z zaburzeniami uwagi, perfekcjonizmem czy po prostu dziecięcymi przyzwyczajeniami i nawykami. W przypadku OCD objawy u dzieci mogą obejmować:

• powtarzalne czynności – np. wielokrotne mycie rąk, układanie przyborów w ściśle określonym porządku, sprawdzanie zeszytów;
• natrętne myśli – dziecko może obawiać się, że stanie się coś złego, jeśli nie wykona określonego rytuału;
• trudności z koncentracją – ciągła potrzeba kontroli i wykonywania kompulsji rozprasza, przez co uczeń wolniej wykonuje zadania i trudniej mu się skupić;
• perfekcjonizm – uczniowie z OCD często wymagają od siebie więcej niż rówieśnicy i surowo oceniają swoje osiągnięcia, a także odczuwają poczucie winy w przypadku popełnienia błędu;
• lęki – dziecko może unikać kontaktu z przedmiotami czy rówieśnikami z obawy przed np. zabrudzeniem. Często też rezygnuje z różnych aktywności w obawie przed porażką.

Zrozumienie powyższych sygnałów i ich mechanizmów jest pierwszym krokiem do udzielenia dziecku z OCD właściwego wsparcia.

Jak pracować z uczniem z OCD?

Praca z dzieckiem ze zdiagnozowanym OCD wymaga indywidualnego podejścia i dostosowania metod dydaktycznych. Poniżej znajdziesz kilka praktycznych wskazówek, które warto wykorzystać, pracując z dzieckiem z tego typu zaburzeniami.

1. Zbuduj bezpieczną atmosferę

Uczeń musi wiedzieć, że jego trudności nie są powodem do wstydu. Akceptacja ze strony nauczyciela i klasy to fundament pracy z dzieckiem z OCD. Rówieśnicy mogą nie rozumieć objawów tego zaburzenia, warto więc przeprowadzić z całą grupą zajęcia na temat problemów z zakresu zdrowia psychicznego, tolerancji i empatii.

Podobnie jak w przypadku pracy z uczniem zdolnym, tu również kluczowe jest budowanie zrozumienia i akceptacji. Nauczyciel powinien także unikać porównywania dziecka do jego rówieśników czy krytykowania jego kompulsji – w zamian warto popracować nad motywacją i wzmacnianiem pozytywnych zachowań.

2. Dostosuj metody nauczania

W przypadku dziecka z OCD warto wprowadzić bardziej indywidualne podejście obejmujące np. elastyczne terminy oddawania prac, dodatkowy czas na sprawdziany czy możliwość korzystania z alternatywnych form zaliczeń (np. ustna zamiast pisemnej). Pomocne może być także dzielenie poszczególnych zadań na mniejsze części, co ułatwia koncentrację i zmniejsza stres. Warto też popracować nad przewidywalnością, rutyną i jasnymi harmonogramami.

3. Zadbaj o swoje kwalifikacje

Odpowiednia wiedza pedagogiczna i psychologiczna pozwala lepiej rozumieć wymagania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Jeśli chcesz zdobyć pomocne ku temu kompetencje, mogą zainteresować Cię takie kierunki studiów, jak tyflopedagogika czy wczesne wspomaganie rozwoju dziecka. Studia podyplomowe z obszaru pedagogiki specjalnej to dobry pomysł na rozwój dla psychologów, pedagogów i nauczycieli. 

Choć nie powinni oni samodzielnie diagnozować uczniów ani prowadzić terapii, odpowiednia wiedza i współpraca z psychologiem szkolnym czy terapeutą i rodzicami jest kluczowa, by wesprzeć dziecko w walce z trudnościami.

Najczęściej zadawane pytania o pracę z uczniem z OCD

Poniżej znajdziesz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania związane z pracą z dziećmi cierpiącymi na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.

Co to jest OCD?

OCD to zaburzenie lękowe, w którym pojawiają się natrętne myśli (obsesje) i powtarzalne czynności (kompulsje), mające na celu zmniejszenie lęku.

Jak OCD objawia się u dzieci?

U dzieci objawy obejmują m.in. kompulsyjne mycie rąk, wielokrotne sprawdzanie efektów wykonywanych czynności, układanie przedmiotów w określony sposób, trudności z koncentracją i nadmierny lęk przed popełnieniem błędu.

Jak pracować z uczniem z OCD?

W pracy z uczniem z OCD kluczowe jest stworzenie bezpiecznej atmosfery, unikanie krytyki, dostosowanie metod pracy, np. przez dzielenie zadań na etapy, a także współpraca z rodzicami i specjalistami.

Czy OCD jest uleczalne?

OCD nie zawsze zanika całkowicie, ale dzięki terapii i odpowiednim wsparciu można znacząco zmniejszyć objawy i poprawić jakość życia dziecka

Jeśli interesuje Cię podnoszenie swoich kwalifikacji zobacz nasza ofertę studiów

Wypełnij formularz i pobierz katalog studiów

Imię:*

E-mail:*

* - pola wymagane

Wyślij